İş Mahkemeleri Kanunu Tasarısının Kabul Edilmesi
İş Mahkemelerinin kuruluş, görev, yetki ve yargılama usulünü düzenleyen İş Mahkemeleri Kanunu Tasarısı, 11.10.2017 ve 12.10.2017 tarihlerinde yapılan oylama neticesinde TBMM Genel Kurulunda kabul edilmiştir. Bu kanun ile; yargılama usulünde “Zorunlu Arabuluculuk Sistemi” hüküm altına alınmış, zamanaşımı sürelerinin düşürülmesi ve işe iade davalarından kaynaklanan tazminatların belirlenme yönteminin değiştirilmesi gibi önemli düzenlemeler öngörülmüştür.

İşe İade ve İşçi Alacağı Davalarında Arabuluculuk Zorunluluğu
Kanunun getirdiği en önemli değişikliklerden biri, işçi alacağı ve işe iade davalarında arabuluculuğun dava şartı olarak hüküm altına alınmış olmasıdır.

• 3. Madde hükümleri gereğince, alacak ya da işe iade talebi bulunan işçi tarafından mahkemeden önce arabulucuya başvurulmaz ise dava şartı eksikliğinden dava reddedilecektir.
• Taraflar, arabuluculuk görüşmelerine avukatları aracılığıyla da katılabilirler.
• Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandırmakla yükümlüdür. Zorunlu hallerde bu süre en fazla bir hafta uzatılabilir.

Görüşmeler neticesinde uzlaşma sağlanması halinde, arabuluculuk ücreti taraflarca eşit şekilde karşılanacaktır. Geçerli bir mazeret göstermeden görüşmelere katılmayan taraf, lehine karar verilmiş olsa dahi yargılama giderinin tamamını ödemekle yükümlü olacaktır.

Asıl İşveren - Alt İşveren Durumu
Uygulamada sıkça karşılaşılan asıl işveren-alt işveren ilişkisi durumunda, işçi tarafından işe iade talebiyle arabulucuya başvurulduğunda:

• İşverenlerin ya da avukatlarının görüşmelere birlikte katılmaları ve iradelerinin birbirine uygun olması gerekmektedir.

Kanun, arabulucuya başvuruyu zorunlu hale getirmiş olsa da işçi ve işveren arasındaki uyuşmazlığın arabulucu vasıtasıyla çözülmesi zorunlu değildir.

Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süreler
Arabuluculuk bürosuna başvurulmasından son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar geçen sürede:

• Zamanaşımı duracak,
• Hak düşürücü süre işlemeyecektir.

Taraflar görüşmeler neticesinde uzlaşamazsa, dava yoluna başvurmak mümkündür. Görüşmelerin ilk iki saatlik bölümü Hazine’den, iki saati aşan kısmı ise taraflarca eşit şekilde karşılanacaktır.

İş Kazası ve Meslek Hastalığı Davaları
İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davaları ile bu davalara ilişkin rücu davaları için arabulucuya başvuru şartı bulunmamaktadır.

Değişen Zamanaşımı Süreleri
Kanun, 4857 sayılı İş Kanunu’nda da değişiklik yapmıştır.

• Yıllık izin ücreti, kıdem ve ihbar tazminatları, kötü niyet tazminatı ve eşit davranma ilkesine aykırı davranıştan kaynaklanan tazminatlarda zamanaşımı süreleri 10 yıldan 5 yıla indirilmiştir.

15. Maddenin gerekçesi:

• Yapılan bir fesih sebebiyle on yıl boyunca dava tehdidi altında kalmanın işverenlerin yeni yatırımlar yapma cesaretini kırdığı,
• İşçinin alacağına 10 yıl boyunca kayıtsız kalmasının hukuk düzeni tarafından korunmaması gerektiği ifade edilmiştir.

İşe İade Talepli Başvurular ve Tazminat Belirleme Yöntemi
İşe iade talep eden işçi, fesih tarihinden itibaren bir ay içinde arabulucuya başvurmak zorundadır.

• Arabuluculuk görüşmelerinden uzlaşılamadığına ilişkin son tutanak düzenlendiği tarihten itibaren işçi, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açabilir.
• Görüşmelerde taraflar, işçinin işe başlatılması konusunda anlaşırsa:
  • İşe başlatma tarihi,
  • Ücret ve diğer hakların parasal miktarı,
  • İşçinin işe başlatılmaması durumunda ödenecek tazminat açıkça belirlenmelidir.

Belirtilen hususlardan herhangi biri eksik kalırsa uzlaşma sağlanamamış sayılacaktır.

İşe Başlatmama Tazminatı
Kanun, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 21. Maddesi’nde de değişiklik yapmıştır.

• İşe başlatmama tazminatı ile boşta geçen süre alacakları artık parasal miktar esasına göre belirlenecektir.
• Mahkeme tarafından belirlenecek tazminatlar ve ücretlerin parasal miktarı, dava tarihindeki ücrete göre hesaplanacaktır.

Bu değişiklikle, işçi işe iade kararının ardından işveren tarafından işe başlatılmazsa, kararda belirtilen parasal miktarın tahsili için doğrudan icra takibine başvurabilecektir.