Kamuoyunda “kiralık işçi yasası” olarak bilinen ve işverenlerin Özel İstihdam Büroları aracılığıyla işçilerle geçici iş ilişkisi kurmasına imkân tanıyan düzenleme yürürlüğe girmiştir. Artık işverenler, yetkili Özel İstihdam Bürolarına başvurarak en fazla 8 aylık süreyle işçi kiralayabileceklerdir. Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) Özel İstihdam Büroları Yönetmeliği, 11 Ekim 2016 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bu yönetmelik, iş arayanların uygun işlere yerleştirilmesine ve çeşitli işler için uygun işçilerin bulunmasına aracılık etmeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, geçici iş ilişkisi kurma faaliyetlerini yürütmek üzere İŞKUR tarafından izin verilen gerçek veya tüzel kişiler, Özel İstihdam Büroları kurabilecektir. Bu bürolar, hem yurtiçinde hem de yurtdışında iş ve işçi bulma faaliyetleri yürütebilecek; işgücü piyasası, istihdam ve insan kaynakları hizmetleri sunabilecek ve mesleki eğitim düzenleme faaliyetlerinde bulunabilecektir.
“Kiralık İşçi” olarak bilinen geçici iş ilişkisinde, Özel İstihdam Büroları işçiden herhangi bir ücret ya da komisyon almadan işçileri yerleştirme faaliyeti yapacak, yalnızca işverenden ücret alacaktır. Ancak, istisna olarak, mankenlik, antrenörlük ve genel müdürlük gibi bazı meslek ve pozisyonlar için hizmet bedeli alınabilecektir.
Geçici iş ilişkisinde işçi kiralamak isteyen işveren, bir Özel İstihdam Bürosuna başvurarak geçici işçi sağlama sözleşmesi yapacaktır. Bu sözleşme kapsamında, Özel İstihdam Bürosu, bünyesindeki işçiyi geçici olarak işverene devredecek, ancak işçinin yasal işvereni Özel İstihdam Bürosu olmaya devam edecektir. İşveren ise işin gereği ve geçici işçi sağlama sözleşmesine uygun olarak işçiye talimat verme yetkisine sahip olacaktır.
Geçici işçilerin maaşları Özel İstihdam Büroları tarafından ödenecektir. Ancak geçici işçi çalıştıran işveren, işçilerin maaşlarının ödenip ödenmediğini çalıştıkları süre boyunca her ay kontrol etmekle yükümlüdür. Özel İstihdam Bürosu ise maaşların ödendiğine dair belgeleri aylık olarak işverene ibraz edecektir.
Geçici iş ilişkisi şu durumlarda kurulabilir:
- İşçinin askerlik hizmeti hâlinde veya iş sözleşmesinin askıda olduğu diğer hâllerde, bu sürenin devam ettiği süre boyunca,
- Mevsimlik tarım işlerinde ve ev hizmetlerinde süre sınırı olmaksızın,
- İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan, aralıklı olarak yürütülen işlerde,
- İş sağlığı ve güvenliği bakımından acil olan işlerde,
- Üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması durumunda,
- İşletmenin öngörülemeyen şekilde artan mal ve hizmet üretim kapasitesi nedeniyle,
- Mevsimlik işler hariç, dönemsellik arz eden iş artışları durumunda en fazla dört ay süreyle.
Toplam sekiz ayı geçmemek üzere, bu süre iki defa yenilenebilir. Geçici işçi sayısı, işyerinde çalışan toplam işçi sayısının dörtte birini geçemez. Örneğin, kırk kişinin çalıştığı bir işyerinde en fazla 10 geçici işçi çalıştırılabilir. Ancak, on veya daha az işçi çalıştırılan işyerlerinde beş işçiye kadar geçici iş ilişkisi kurulabilir.
İş sözleşmesi feshedilen bir işçi, fesih tarihinden itibaren altı ay geçmeden geçici iş ilişkisi kapsamında çalıştırılamaz. Sözleşmede belirtilen süre dolmasına rağmen geçici iş ilişkisi devam ederse, bu durumda geçici işçi çalıştıran işveren ile işçi arasında belirsiz süreli bir iş sözleşmesi kurulmuş sayılır.
Bu durumda, Özel İstihdam Bürosu, işçinin geçici iş ilişkisinden kaynaklanan ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden, yalnızca sözleşme süresiyle sınırlı olmak üzere sorumlu olacaktır.