Bilindiği üzere, Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği 10 Ocak 2015 tarihinde yayımlanmış olup, yayımlandığı tarih itibariyle, Yönetmeliğin 8. maddesinin 2. fıkrası istisnası dışında, yürürlüğe girmiştir. Yönetmelikte, Yönetmeliğin 8. maddesinin 2. fıkrasının yürürlük tarihi öncelikle 10 Ocak 2016 olarak belirlenmişse de bu maddenin bir kez yürürlüğünün ertelenmesinin ardından, madde 31 Aralık 2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ne var ki, 4 Ocak 2017 tarihinde yayımlanan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile yürürlük tarihi Ocak 2018 olarak değiştirilmiştir.
Bahsedilen Yönetmeliğin 8. maddesinin 2. fıkrası, Karşılaştırmalı reklamlarda, rakiplere ait isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadeler ile ticaret unvanı veya işletme adlarına yer verilebilmesine ilişkindir. Yönetmeliğin ilgili maddesi uyarınca, artık karşılaştırmalı reklamlarda, rakiplere ait isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadeler ile ticaret unvanı veya işletme adlarına, Yönetmeliğin 8. maddesinin 1. fıkrasında belirtilen hükümlere uygun olması koşuluyla yer verilebilecektir.
Bu son derece önemli ve rekabete sebep olacak yeni bir düzenlemedir. Bu düzenlemeyle reklamlarda rakiplere ilişkin bilgilere de karşılaştırmalı olarak yer verilebilecektir. Bu düzenlemenin uygulanabilmesi için, maddenin 1. fıkrasında belirtilen, karşılaştırmalı reklamlara ilişkin düzenlemelerin ne olduğu ve ne şekilde uygulanması gerektiğinin iyi anlaşılması büyük önem arz etmektedir.
Bu sebeple aşağıda karşılaştırmalı reklamlara ilişkin bilgiler verilmiştir; Öncelikle karşılaştırmalı reklamı tanımlamak gerekirse, karşılaştırmalı reklam; ‘’bir mal veya hizmetin tanıtımı esnasında, rakip mal veya hizmetlere ilişkin unsurların doğrudan veya dolaylı olarak kullanıldığı reklamlar’’ olarak tanımlanmıştır. Karşılaştırmalı reklâmdan söz edilebilmesi için temel unsur, çeşitli şekillerde bir başka marka, hizmet veya ürünle, bunların fiyatları, özellikleri, görünüşleri veya diğer özellikleri ile reklâmı yapılan ürün arasında bir “ilişkilendirme” kurulmasıdır.
Bu ilişkilendirme, diğer ürün veya hizmetle ilgili olarak olumsuz bir görünüş olarak ortaya çıkabileceği gibi, karşılaştırması yapılan ürünün tanınmışlığından, başarısından, tüketiciler nezdindeki imajından yararlanmak ve kendi ürünü veya hizmetini de aynı seviyede göstermek şeklinde olumlu olarak da gerçekleştirilebilir. Zira her gün binlerce yeni ürünün üretildiği ekonomik hayatta, reklamcılar ürünlerini piyasaya sokabilmek için birçok değişik strateji geliştirmektedirler. Bu açıdan da üretici veya hizmet sağlayıcılar arasında bir rekabet ortamı oluşmaktadır.
Karşılaştırmalı reklâmın hukuka uygun şekilde olup olmadığının değerlendirilebilmesi için, genel hukuk kuralları saklı kalmak üzere bazı ölçütler ortaya konmuştur. Buna göre karşılaştırmalı reklamlar, ancak:
- Aldatıcı ve yanıltıcı olmaması,
- Haksız rekabete yol açmaması,
- Karşılaştırılan mal veya hizmetlerin aynı nitelikte olması ve aynı istek ya da ihtiyaca cevap vermesi,
- Tüketiciye fayda sağlayacak bir hususun karşılaştırılması,
- Karşılaştırılan mal veya hizmetlerin, fiyatı da dahil, bir ya da daha fazla maddi, esaslı, doğrulanabilir ve tipik özelliğinin objektif olarak karşılaştırılması,
- Nesnel, ölçülebilir, sayısal verilere dayanan iddiaların; bilimsel test, rapor veya belgelerle ispatlanması,
- Rakiplerin fikri ve sınai mülkiyet haklarını, ticaret unvanını, işletme adını, diğer ayırt edici işaretlerini, mallarını, hizmetlerini, faaliyetlerini veya diğer özelliklerini kötülememesi veya itibarsızlaştırmaması,
- Menşei belirtilmiş mal veya hizmete ilişkin karşılaştırmada, mal veya hizmetlerin aynı coğrafi yerden olması,
- Reklam veren ile rakibinin markası, ticaret unvanı, işletme adı veya diğer bir ayırt edici işareti ya da mal veya hizmetleri ile ilgili karışıklığa yol açmaması koşullarıyla yapılabilecektir.
Sonuç olarak, bahsedildiği üzere, yukarıda belirtilen Yönetmeliğin 8. maddesinin 1. fıkrasında açıklanan koşulları sağlaması şartı ve takviye edici gıdalar hariç olmak kaydı ile rakiplere ilişkin ayırt edici şekil ve ifadeler, logo, ticari unvan gibi işletme adları artık karşılaştırmalı reklamlarda kullanılabilecek olup buna ilişkin hiçbir yasal engel bulunmamaktadır.
Özetle; Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği ile TTK düzenlemelerine uygun olarak karşılaştırmalı reklamlara ilişkin son derece önemli ve yenilikçi kurallar getirilmiş ve bu kurallar 2015 yılının başında yürürlüğe girmişse de en önemli yeniliklerden biri olan rakiplere ait isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadeler ile ticaret unvanı veya işletme adlarına yer verilebilmesine ilişkin madde, 31 Aralık 2016 tarihinde yürürlüğe girmiş ve 4 Ocak 2017 tarihli değişiklikle, yürürlük tarihi 1 Ocak 2018'e ertelenmiştir.
Bu yenilik son derece heyecan verici ve geniş uygulamaya sahip olacaksa da halihazırda daha önce benzer içtihatların gelişmemiş olması sebebiyle, bu maddenin uygulamaları konusunda son derece dikkatli olunması gerekmektedir.