Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Hakkında Genel Bilgiler
30 Haziran 2012’de yayımlanan Türkiye İnsan Hakları Kurumu Kanunu, insan hakları standartlarının yükseltilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Bu kanun ile Türkiye İnsan Hakları Kurumu kurulmuştur. 20 Nisan 2016 tarihinde yayımlanan 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu ile, Türkiye İnsan Hakları Kurumu’nun yerini Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu almıştır.
İnsan haklarının korunmasını sağlamak için ayrı bir kanunun gerekliliği, Birleşmiş Milletler Avrupa Komisyonu’nun 20 Aralık 1993 tarihinde kabul ettiği İnsan Haklarının Geliştirilmesi ve Korunması İçin Kurulan Ulusal Kurumların Statüsüne İlişkin İlkeler doğrultusunda ortaya çıkmıştır. Türkiye’de, Avrupa standartlarına uygun bir yapı kurmak amacıyla bu kanun tasarısı hazırlanmıştır.
Bu kanunun amacı, insan onurunu temel alarak insan haklarının korunmasını ve geliştirilmesini, kişilerin eşit muamele görme hakkını güvence altına almak, ayrımcılıkla mücadele etmek ve işkenceyle etkin şekilde savaşmaktır. Bu hedeflere ulaşmak için Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu kurulmuştur.
Kurumun Görevleri ve Yetkileri
Kurum, insan haklarının korunmasına, geliştirilmesine, ayrımcılığın önlenmesine ve ihlallerin giderilmesine yönelik çeşitli görevlerle donatılmıştır. Kurum, bu konularda araştırma yapma, raporlar hazırlama, tavsiyelerde bulunma, eğitim faaliyetleri düzenleme ve başvuruları inceleme gibi yetkilere sahiptir. İnsan hakları ihlali iddiaları, vatandaşlar tarafından bu kuruma başvurularla iletilebilmektedir.
Başvuru Hakkı ve Başvuru Yolları
Kimler Başvurabilir? Her gerçek veya tüzel kişi, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’na başvuruda bulunabilir.
Başvuru Nereye Yapılır? Başvurular, doğrudan Kurum’a veya belirlenen ofislere yapılabilir. Ayrıca, posta, faks veya elektronik posta yoluyla da başvuru yapılabilir. Kurum’un internet sitesinde oluşturulan sistem aracılığıyla başvuru yapılması mümkündür. İllerde valilikler, ilçelerde ise kaymakamlıklar da başvuru kabul edebilir.
Başvuru Konusu: Başvurular, ayrımcılık yasağı ihlalleri gibi konuları kapsar. Ancak, yargı yetkisi altında olan işlemler, hâkimler ve savcılar ile Anayasa kapsamında yargı denetimi dışında kalan işlemler başvuru konusu olamaz. Ayrıca, başvurular, dava konusu olmuş olamaz ve hakkın kötüye kullanımı sayılabilecek başvurular işleme alınmaz.
Başvuru Ücreti: Kurum’a başvuru için herhangi bir ücret talep edilmez.
Başvuru Dili: Başvuru dilekçeleri Türkçe olmalıdır. Ancak, başvuru sahibinin daha rahat ifade edebileceği başka bir dilde başvuru kabul edilebilir.
Başvuru Nasıl Yapılır? Başvurular, Gerçek Kişiler İçin Başvuru Formu veya Tüzel Kişiler İçin Başvuru Formu kullanılarak yapılabilir. Başvuru formlarını doldururken gerekli bilgi ve belgelerin de eklenmesi gerekir. Ayrıca, başvurular kanuni temsilci veya vekil aracılığıyla yapılabilir ve bu durumda vekaletnamenin sunulması gerekir.
İhlalin İspatı: Başvurucu, iddiasının gerçekliğine dair güçlü deliller sunmalıdır. Eğer ihlali ispat edemezse, karşı taraf, ayrımcılık yasağını ihlal etmediğini ispat etmekle yükümlüdür.
Başvuru Ön Koşulu: Başvurucu, öncelikle şikayet ettiği uygulamanın düzeltilmesini ilgili taraftan talep etmelidir. Eğer talep reddedilirse veya otuz gün içinde cevap alınmazsa, Kurum’a başvuru yapılabilir. Ancak, telafisi imkânsız zararların doğması durumunda bu koşul aranmaksızın başvuru kabul edilebilir.
Kurumun Re’sen İncelemesi: Kurum, başvuru yapılmasa da kendiliğinden inceleme başlatabilir. Bu inceleme için mağdurun rızası alınması gerekmektedir. Çocukların yüksek yararı göz önünde bulundurularak, bazı durumlarda kanuni temsilcinin izni aranmayabilir.
Gizlilik: Başvurularda, mağdurun kimliğini gizli tutmak için gerekli önlemler alınacaktır. Başvurular gizli tutulur ve sadece ilgili taraflarla paylaşılır.