Türk Ticaret Kanunu’nun 376. Maddesi Kapsamında Borca Batıklık ve Uygulanacak İşlemler

Sermaye Kaybı ve Borca Batıklık Durumu (TTK m. 376)
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (“TTK”) “Sermayenin kaybı, borca batık olma durumu” başlıklı 376. maddesi, şirketlerin mali durumlarının bozulması halinde yapılması gereken işlemleri düzenlemektedir.

• Sermayenin Yarısının Kaybı Durumu
  Eğer son yıllık bilançodan, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının yarısının zarar nedeniyle karşılıksız kaldığı anlaşılırsa, yönetim kurulunun genel kurulu hemen toplantıya çağırması ve bu genel kurula uygun gördüğü iyileştirici önlemleri sunması gerekmektedir.

• Sermayenin Üçte İkisinin Kaybı Durumu
  Son yıllık bilançoya göre, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının üçte ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşıldığında, derhâl toplantıya çağrılan genel kurulun:

  • Sermayenin üçte biri ile yetinme veya
  • Sermayenin tamamlanması yönünde karar almaması hâlinde, şirket kendiliğinden sona erecektir.

Borca Batıklık ve Yönetim Kurulunun Görevleri
Borca batık durumda şirket varlıkları, bilânçoda yer alan mukayyet değerler üzerinden değil, gerçek değerleri üzerinden değerlendirilir. Bu değerler, şirketin:

1. İşletmenin devamlılığı esasına göre,
2. Muhtemel satış fiyatları üzerinden belirlenir.

Şirketin, kısa ve uzun vadeli borç ve taahhütlerini karşılayamaması durumunda, borca batıklıktan söz edilir.

• Eğer şirketin borca batık durumda olduğuna ilişkin işaretler varsa:
  • Yönetim kurulu, ara bilanço düzenlemek zorundadır. Bu bilançoda şirket aktifleri, yukarıda belirtilen her iki esas üzerinden hesaplanır.
  • Düzenlenen bilançodan, şirket varlıklarının alacaklıların alacaklarını karşılamaya yetmediği anlaşılırsa, yönetim kurulunun durumu şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesine bildirmesi ve şirketin iflasını istemesi gerekir.

Bu bildirim, yönetim kurulunun devredilemez görev ve yetkileri arasındadır (TTK m. 375/1-g).

İflas Kararı ve İflastan Kaçınma Durumları (TTK m. 376/3)
İflas kararının verilmesinden önce:

• Şirket borçlarının alacaklıları, alacaklarının sırasının diğer tüm alacaklıların sırasından sonraki sıraya konulmasını yazılı olarak kabul ederse,
• Bu beyanın yerindeliği, gerçekliği ve geçerliliği, mahkemece atanan bilirkişilerce doğrulanırsa,
  iflas istemi durmuş sayılır.

Eğer bu şartlar sağlanmazsa, mahkemeye yapılan bilirkişi inceleme başvurusu, iflas bildirimi olarak kabul edilecektir.

İflasın Ertelenmesi Talebi (TTK m. 377/1 ve İİK m. 179)
Şirketin iflasının önlenmesi için iflasın ertelenmesi talep edilebilir. Bu durumda, yönetim kurulu veya herhangi bir alacaklı, şu adımları izlemelidir:

1. İyileştirme projesi sunulması:
   • Projede, yeni nakit sermaye dâhil olmak üzere şirketin mali durumunu iyileştirecek kaynaklar ve önlemler yer almalıdır.
   • Erteleme süresince işletme giderleri ve çalışma sermayesinin nasıl karşılanacağı belirtilmelidir.
2. Mahkemeye sunulacak belgeler:
   • Faaliyet sektörüne dair mali tablolar,
   • Vergi dairesine sunulmuş bilanço,
   • Şirketin ticaret sicili tasdiknamesi,
   • İyileştirme projesinin ciddi ve inandırıcı olduğunu kanıtlayan bilgi ve belgeler.

Yargıtay Kararları Işığında İyileştirme Projeleri
Yargıtay, şirketlerin sermaye borçlarını ödemediği durumda, iyileştirme projelerinin ciddi ve inandırıcı sayılamayacağını ifade etmektedir. Sermaye borçları, şirketlerin en temel borçları arasında yer alır ve ödenmemesi durumunda:

• İflas erteleme başvurusu koşulları yerine getirilmiş sayılmaz.

Ancak bazı görüşler, ödenmemiş sermaye borçlarının şirketin alacağı olarak dikkate alınmasını ve bu durumun, borca batıklık ya da iyileştirme projeleri bakımından yararlı olabileceğini savunmaktadır.

Borca Batıklıktan Kurtulmanın Alternatif Yolları

• Birleşme:
  TTK m. 139/1 uyarınca, sermayesinin yarısını kaybeden veya borca batık durumda olan bir şirket, mali durumu güçlü bir şirketle birleşebilir.

Bu yöntemle, mali durumu kötü olan şirket, birleşme yoluyla mali durumunu iyileştirme ve borca batıklıktan kurtulma şansı elde eder.