Son yıllarda, kadın istihdamına ve avantajlarına yönelik pek çok düzenleme yapılmıştır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 08/11/2016 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan ve yürürlüğe giren “Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik”, bu düzenlemelerden sonuncusudur. Bu yönetmeliğin amacı, yeni doğum yapan kadınların yasal haklarını kaybetmeden hem izinlerini kullanmalarını hem de çalışabilmelerini sağlamaktır. Ayrıca, kadının iş hayatında kendini var hissetmesini ve ülkesel kalkınma sürecinin hızlandırılmasını hedefler.
Analık İzni ve Ücretsiz İzin Hakkı
Yönetmelikte, doğum yapan kadınların sahip olduğu 16 haftalık analık izni ve bunu takip eden ücretsiz izin hakları düzenlenmiştir. Analık izni, doğum öncesinde ve sonrasında sekizer hafta olarak toplamda on altı hafta sürelidir.
Kadın işçiye, bu süreyi bölebilme hakkı tanınmıştır. Sağlık durumunun çalışmaya uygun olduğunu hekim raporu ile belgeleyen kadın işçi, gebeliğin son üç haftasına kadar çalışabilir ve kullanılmayan haftalar doğum sonrasına eklenir. Çoğul gebelik durumunda doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki hafta daha eklenerek toplam süre on sekiz hafta olur.
Erken doğum veya annenin ölümü gibi durumlarda sürelerin kullanımında değişiklik yapılmıştır. Erken doğum halinde, kullanılmayan süreler doğum sonrasına eklenir. Annenin ölümü durumunda ise kullanılmayan süreler babaya kullandırılır.
Yönetmeliğin beşinci maddesine göre, gerekirse bu süreler doktor raporu ile arttırılabilir.
Çalışma Süresinin Yarısı Kadar Ücretsiz İzin Hakkı
Yönetmeliğin altıncı maddesinde düzenlenen bu hak, analık izninin devamı niteliğindedir. Kadın işçi, analık izninin bitiminden itibaren haftalık çalışma saatinin yarısı kadar ücretsiz izin kullanabilir. Haftada 22,5 saat çalışarak bu haktan yararlanabilir.
Bu hakkın kullanımı sırasında kadın işçinin maaşı sadece çalıştığı süre için ödenir ve devlet herhangi bir ödeme yapmaz. Ücretsiz izin süresi, doğum sayısına göre değişir:
- Birinci doğumda 60 gün,
- İkinci doğumda 120 gün,
- Sonraki doğumlarda 180 gün.
Çoğul doğumlarda bu sürelere 30 gün eklenir. Engelli çocuk doğumlarında süre 365 gün olarak düzenlenmiştir.
Kısmi Süreli Çalışma Hakkı
Yönetmelik, işçilerin çocuğun ilköğretim çağına kadar kısmi süreli çalışma talebinde bulunmalarını mümkün kılar. Bu talep, ücretsiz izin süresi kesilerek de yapılabilir. Ancak, başvuru sırasında ebeveynlerden birinin çalışmıyor olması gereklidir.
Ebeveynlerin sağlık durumu veya velayete ilişkin özel durumlar için istisnalar mevcuttur. Talep, işverene yazılı olarak yapılır ve işveren bunu en geç bir ay içinde yanıtlamalıdır.
Çeşitli ve Son Hükümler
Yönetmelik, yukarıdaki başlıklara girmeyen çeşitli düzenlemeler içerir. Örneğin, sağlık hizmetlerinden sayılan işler, doktorlar, hemşireler ve ebeler gibi meslek gruplarını kapsar. Yönetmelikte hüküm bulunmayan durumlarda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı yetkilidir.
Sonuç
08/11/2016 tarihinde yayımlanan yönetmelik, anne adaylarının kullandığı ücretli ve ücretsiz izinlere yenilerini eklemiştir. Kadınların toplumsal saygınlığını, üretkenliğini ve özgüvenini arttırarak ekonomik özgürlüklerini desteklemiştir.